Mijn Weg naar Zelfkennis

Als student psychologisch consulent sta je op een kruispunt van theorie en praktijk, van menselijk contact en innerlijke groei. In mijn opleiding leerde ik al snel dat je een ander niet werkelijk kunt begeleiden als je jezelf niet goed kent. Reflectie, zelfonderzoek en authenticiteit zijn geen vage idealen, maar concrete professionele vereisten. Toch was dat niet vanzelfsprekend voor mij.

Ik begon aan deze opleiding met een sterk verlangen om anderen te begrijpen, maar merkte al gauw dat ik moeite had om mezelf uit te drukken. Mijn emoties waren vaak vaag en ongrijpbaar, en ik vond het moeilijk om mijn gevoelens onder woorden te brengen.  Juist daarom werd verplichte workshops met culturele bezoeken en creatieve opdrachten  een onverwachte, maar essentiële ervaring.

Creativiteit als ingang tot zelfontdekking

In het kader van een reflectietraject binnen de opleiding nam ik deel aan een creatieve workshop. De oefeningen toneel, poëzie, zingen en dans  dwongen me uit mijn comfortzone te stappen. 

Er gebeurde iets onverwachts. Tijdens het schrijven van een persoonlijk gedicht voelde ik me plots in mijn element. Ik ervaarde creativiteit, focus en plezier. Het schrijven gaf me toegang tot gevoelens die ik moeilijk kon uitspreken. Voor het eerst kon ik mijn binnenwereld op papier zetten en dat gaf me voldoening én trots.

Zelfkennis is essentieel voor een psychologisch therapeut omdat het helpt om eigen gevoelens, reacties en blinde vlekken te herkennen. Dit voorkomt dat persoonlijke issues de therapie beïnvloeden en maakt het mogelijk om cliënten met meer empathie, neutraliteit en diepgang te begeleiden( Deutsch,  2013).

Authenticiteit: ontwikkelen in relatie tot jezelf en de ander

De ervaringen uit deze workshop deden me nadenken over wat het betekent om authentiek te zijn. In het artikel Authenticiteit: een psychoanalytische benadering (Hebrecht, 2014) wordt authenticiteit niet voorgesteld als een vast gegeven, maar als een dynamisch proces. Het authentieke zelf ontstaat in de interactie met de ander én door confrontatie met het onbewuste. Die visie raakte me diep, want het hielp me te begrijpen waarom het zo moeilijk was om mezelf uit te drukken: niet omdat ik ‘nep’ was, maar omdat ik nog onderweg was in het proces van worden wie ik ben.

Authenticiteit is dus niet het klakkeloos uiten van gevoelens, maar het durven aangaan van innerlijke confrontatie. Tijdens deze workshop kon ik een eerste stap zetten in die richting. De gedichten, het acteren, en zelfs het uitspreken van wat ik niet kon of wilde doen  werd allemaal deel van mijn proces.

Zelfreflectie als professioneel fundament

Ook in de gedragstherapeutische benadering wordt zelfreflectie als essentieel beschouwd. In het artikel Een betere therapeut worden door zelfreflectie (Van Bruggen, 2020), wordt uitgelegd dat zelfreflectie bijdraagt aan de ontwikkeling van professioneel zelfbewustzijn, het herkennen van overdrachtsreacties, en het verbeteren van de therapeutische relatie. Als toekomstig psychologisch consulent ben ik verantwoordelijk voor het scheppen van een veilige ruimte voor de ander , en dat begint bij mezelf.

Door bewust stil te staan bij mijn emoties, onzekerheden en reacties in oefensituaties, ben ik me meer bewust geworden van mijn eigen patronen. Reflectie hielp me begrijpen waarom ik me soms afsluit of mezelf kleiner maak, en hoe dat mijn aanwezigheid als hulpverlener beïnvloedt. Die bewustwording is geen eindpunt, maar een begin.

Groei in kwetsbaarheid

Deze workshop en culturele ervaringen vormden voor mij een persoonlijke mijlpaal. Ik heb ontdekt dat ik beter kan acteren dan ik dacht, dat ik creatiever ben dan ik mezelf toestond, en dat ik durf te groeien. Tegelijk heb ik geleerd dat kwetsbaarheid geen tekortkoming is, maar een bron van kracht en ontwikkeling.

Als toekomstig psychologisch consulent zie ik deze ervaring als een fundament waarop ik verder wil bouwen. Zelfreflectie is niet alleen een middel om beter te worden in mijn vak, maar ook een uitnodiging om dichter bij mijn authentieke zelf te komen.

Zelfkennis is een basisvoorwaarde voor elke psychologisch consulent. Pas wanneer ik mezelf durf aan te kijken, kan ik écht aanwezig zijn voor de ander. Deze reis naar binnen is geen eindpunt, maar het begin van professioneel en persoonlijk groeien.